| Поклоняющиеся всякому страданию, обоготворяющие его красоту так загипнотизированы, что не отличают страдания активного от страдания пассивного, а в этом различии, быть может, скрыта вся тайна мирового спасения. Обожествление пассивного страдания есть обожествление небытия, есть соблазн сладости смерти. Страдание активное стремится мужественно вырвать корень страдания, освободиться от страдания победой над злом. Нужно принять всю полноту жизни, не бежать трусливо от страданий мира, но принять эту тяжесть мира для победы, для завоевания окончательного блаженства. Страдание в религии Христа совсем не то, что в религии буддийской, к которой слишком часто уклонялось христианство в истории. Буддизм видит в страдании сущность бытия и лишь в освобождении от бытия, в небытии, нирване видит спасение от страдания. Христианство не считает страдание сущностью бытия, видит в страдании лишь болезнь бытия, лишь уклон к небытию (смерть), и победу над страданием видит в утверждении высшего бытия, в освобождении от болезненного небытия. Страдание христианских святых было активно, а не пассивно: они бросали вызов законам природы, они побеждали самые сильные страдания мира, так как находили источник высшего бытия, перед которым всякое страдание ничтожно. Не страдать как можно больше, а побеждать радостью и предчувствием блаженства даже самые сильные, самые нестерпимые страдания этого мира вот христианский идеал. Св. Исаак Сирианин говорит: Когда вожделение любви Христовой не препобеждает в тебе до того, чтобы от радости о Христе быть тебе бесстрастным во всякой скорби своей: тогда знай, что мир живет в тебе более, нежели Христос. И когда болезнь, скудость, истощение тела, боязнь, вредная телу, возмущают мысль твою в радости упования твоего и в попечении по Господу: тогда знай, что живет в тебе тело, а не Христос. Слова претерпевший до конца спасется не значат, что нужно стремиться к страданию, страдать как можно больше, а значат, что нужно иметь как можно большую силу сопротивления, принимать мужественно удары мирового зла, вынести все до конца и не согнуться, не погибнуть. Нести крест значит не роптать против Бога, смиряться, а смиряться в высшем смысле этого слова значит активно противиться власти зла, не подчиняться искушениям злобы. |
Ցանկացած տառապանքի առաջ խոնարհվողները, նրա գեղեցկությունն աստվածացնողները այնպես են հիպնոսացված, որ ակտիվ տառապանքը չեն տարբերում պասսիվ տառապանքից, իսկ այդ տարբերությոան մեջ, միգուցե, թաքնված է համաշխարհային փրկության ամբողջ գաղտնիքը: Պասսիվ տառապանքի աստվածացումը չկեցության աստվածացում է, մահվան քաղցրության գայթակղություն է: Ակտիվ տառապանքը ձգտում է արիաբար դուրս քաշել տառապանքի արմատը, չարի նկատմամբ տարած հաղթանակով ազատվել տառապանքից: Հարկավոր է ընդունել կյանքի ամբողջ լրիվությունը, վախկոտաբար չփախչել աշխարհի տառապանքներից, սակայն աշխարհի ծանրությունն այդ հարկավոր է ընդունել հաղթանակ, վերջնական երանություն նվաճելու համար: Քրիստոսի կրոնում տառապանքը բոլորովին այն չէ, ինչ բուդդայական կրոնում, որի կողմը քրիստոնեությունը պատմության ընթացքում շատ է հակվել: Բուդդայականությունը տառապանքի մեջ տեսնում է կեցության էությունը և միայն կեցությունից ազատվելու, չկեցության, նիրվանայի մեջ է տեսնում փրկությունը տառապանքից: Քրիստոնեությունը տառապանքը կեցության էություն չի համարում, տառապանքի մեջ տեսնում է սոսկ կեցության հիվանդություն, շեղում դեպի չկեցություն (մահ), և տառապանքի նկատմամբ հաղթանակը տեսնում է բարձրագույն կեցություն հաստատելու, հիվանդագին չկեցությունից ազատվելու մեջ: Քրիստոնեական սրբերի տառապանքը ակտիվ էր, ոչ թե պասսիվ: Նրանք մարտահրավեր էին նետում բնության օրենքներին, հաղթահարում էին աշխարհի ամենաուժգին տառապանքները, քանի որ գտնում էին բարձրագույն կեցության աղբյուրը, որի առաջ ամենայն տառապանք ոչինչ է: Ոչ թե տառապել որքան կարելի է շատ, այլ ուրախությամբ և երանության նախազգացմամբ հաղթահարել այս աշխարհի նույնիսկ ամենաուժգին, ամենաանտանելի տառապանքները – ահա քրիստոնեական իդեալը: Սբ. Իսահակ Սիրիացին ասում է. «Երբ Քրիստոսի սիրո տենչն այն աստիճան չէ քո մեջ, որ Քրիստոսի պարգևած բերկրանքից անվրդով լինես քո ամեն վշտի մեջ, գիտցիր ապա, որ աշխարհը քեզանում Քրիստոսից ավելի է ապրում: Եվ երբ մարմնի հիվանդությունը, նվազությունն ու հյուծումը, մարմնին վնասակար երկյուղը հուսո բերկրանքիդ և Տիրոջ խնամքիդ մեջ խռովում են միտքը քո, գիտցիր ապա, որ քեզանում մարմինն է ապրում, և ոչ Քրիստոսը»: «Մինչև վերջ կրողը փրկվելու է» խոսքը չի նշանակում, որ հարկավոր է ձգտել տառապանքի, տառապել որքան կարելի է շատ, այլ նշանակում է, որ հարկավոր է ունենալ որքան կարելի է մեծ դիմադրուժ, արիաբար ընդունել համաշխարհային չարի հարվածները, ամեն ինչ կրել մինչև վերջ և չընկճվել, չկործանվել: Խաչը կրել` նշանակում է չտրտնջալ Աստծու դեմ, հեզանալ, իսկ հեզանալ, բառի գերագույն իմաստով, նշանակում է ակտիվորեն ընդդիմանալ չարի իշխանությանը, չենթարկվել չարի փորձություններին: |
